Hướng dẫn cách bày mâm ngũ quả ngày tết theo từng miền Bắc – Trung – Nam

Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng bậc nhất trong văn hóa Việt Nam. Trong ngày Tết, bên cạnh bánh chưng, bánh tét hay hoa mai, hoa đào thì mâm ngũ quả ngày Tết luôn là hình ảnh không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên. Mỗi miền Bắc – Trung – Nam đều có cách bày biện và lựa chọn ngũ quả khác nhau, mang đậm bản sắc vùng miền. Trong bài viết dưới đây, Top Quà Tặng (TOPG) sẽ cùng bạn khám phá ý nghĩa, cách chọn và bày mâm ngũ quả ngày Tết theo từng miền để vừa đẹp mắt vừa thể hiện lòng thành kính tổ tiên.

Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết

Mâm ngũ quả ngày Tết xuất phát từ triết lý ngũ hành (Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ), thể hiện sự hòa hợp giữa trời – đất – con người. Năm loại quả tượng trưng cho ngũ phúc: Phú – Quý – Thọ – Khang – Ninh, tức là giàu sang, danh vọng, sống lâu, sức khỏe và bình an.

Dù chọn loại quả nào, cách sắp xếp ra sao, thì ý nghĩa chung vẫn là cầu mong một năm mới sung túc, viên mãn và hạnh phúc.

Cách bày mâm ngũ quả miền Bắc

1. Đặc trưng của mâm ngũ quả miền Bắc
Người miền Bắc coi trọng sự trang nghiêm, cổ điển nên mâm ngũ quả miền Bắc thường tuân thủ theo nguyên tắc truyền thống và tượng trưng rõ rệt cho ngũ hành. Các loại quả phổ biến bao gồm:

• Chuối xanh (Mộc): tượng trưng cho bàn tay nâng đỡ, sự che chở.
• Bưởi hoặc phật thủ (Thổ): đại diện cho sự may mắn, viên mãn.
• Hồng, táo, lê, quýt (Hỏa, Kim, Thủy): mang ý nghĩa thịnh vượng, suôn sẻ, phát đạt.

2. Cách sắp xếp

Chuối xanh được đặt ở dưới cùng, tỏa ra như bàn tay nâng đỡ các loại quả khác.

• Bưởi hoặc phật thủ được đặt ở chính giữa, là trung tâm của mâm.
• Các loại quả nhỏ khác như quýt, táo, hồng, lê… được sắp xếp xung quanh, tạo sự hài hòa về hình khối và màu sắc.
• Mâm ngũ quả miền Bắc thường mang màu sắc xanh – đỏ – vàng – cam – nâu, tượng trưng cho sự sung túc và rực rỡ đầu năm.

 Cách bày mâm ngũ quả miền Trung

Đặc trưng của mâm ngũ quả miền Trung
Người miền Trung sống ở vùng đất khí hậu khắc nghiệt, ít hoa trái hơn nên mâm ngũ quả ngày Tết không quá câu nệ hình thức mà thiên về sự chân thành. Dù vậy, vẫn có sự chọn lựa kỹ lưỡng những loại quả mang ý nghĩa tốt lành:

• Thanh long: phát tài, thịnh vượng.
• Dưa hấu: đỏ may mắn, xanh hy vọng.
• Chuối, mãng cầu, xoài, đu đủ, cam: mong ước đủ đầy, bình an.

Cách sắp xếp

• Dưa hấu thường được đặt làm trung tâm hoặc hai bên mâm.
• Các loại quả nhỏ hơn như thanh long, mãng cầu, cam… được sắp xung quanh.
• Ưu tiên tạo hình khối vững vàng, đối xứng để mâm ngũ quả vừa đẹp mắt vừa chắc chắn.
• Mâm ngũ quả miền Trung đơn giản nhưng mộc mạc, thể hiện sự dung dị và ấm áp trong không khí Tết cổ truyền.

Cách bày mâm ngũ quả miền Nam

Quan niệm độc đáo của người miền Nam
Khác với miền Bắc, người miền Nam không chọn quả theo ngũ hành mà chọn theo tên gọi mang ý nghĩa may mắn. Mâm ngũ quả thường có:

• Mãng cầu (cầu)
• Sung (sung túc)
• Dừa (vừa)
• Đu đủ (đủ)
• Xoài (xài)

=> Ghép lại thành: “Cầu sung vừa đủ xài” – lời cầu chúc thiết thực và phổ biến trong dịp Tết.\

Những loại quả thường kiêng

• Chuối: người miền Nam kiêng chuối vì đọc giống “chúi”, mang ý nghĩa không tốt.
• Cam, quýt: đôi khi cũng tránh vì quan niệm “quýt làm cam chịu”.

Cách sắp xếp:

• Các quả lớn như mãng cầu, dừa, đu đủ đặt dưới cùng.
• Xoài và sung được điểm thêm ở phía trên.
• Ưu tiên tạo hình cao dần đều, đối xứng, tươi sáng.
• Mâm ngũ quả miền Nam không chỉ rực rỡ sắc màu mà còn chứa đựng những mong muốn thực tế, gần gũi và sâu sắc.

Những lưu ý khi bày mâm ngũ quả ngày tết

• Không rửa quả bằng nước trước khi bày, chỉ lau khô bằng khăn sạch để tránh hỏng
• Tránh các loại quả quá chín hoặc mềm dễ dập nát
• Không quá cứng nhắc về số lượng, có thể thêm trái để tăng tính thẩm mỹ.
• Sắp xếp theo chiều cao, cân đối màu sắc để tạo cảm giác hài hòa, bắt mắt.